Pāli bukvar
Lily de Silva, M.A., Ph.D.
University of Peradeniya, Sri Lanka
Napomena: VU-Arial font je korišćen u ovom dokumentu
|
|
Lekcija 19
1. Particip prošli
Participi prošli se uglavnom formiraju dodavanjem nastavka -ta na osnovu, sa i ili bez umetanja vokala -i- između osnove i nastavka.
| pacati |
– pac + i + ta |
= pacita |
= kuvan |
| bhāsati |
– bhās + i + ta |
= bhāsita |
= govoren |
| yācati |
– yāc + i + ta |
= yācita |
= isprošen |
| deseti |
– dis' + i + ta |
= desita |
= propovedan, podučavan |
| pūjeti |
– pūj + i + ta |
= pūjita |
= poštovan |
| gacchati |
– gam + ta |
= gata |
= otišao |
| hanati |
– han + ta |
= hata |
= ubijen |
| nayati / neti |
– nī + ta |
= nīta |
= vođen |
Kod nekih vrsta glagolskih osnova particip prošli se gradi dodavanjem nastavaka -na.
| chindati |
– chid + na |
= chinna |
= odesečen |
| bhindati |
– bhid + na |
= bhinna |
= razbijen |
| nisīdati |
– ni + sad + na |
= nisinna |
= (po)sednut |
| tarati |
– tṛ + na |
= tiṇṇa |
= pređen |
2. Participi prošli imaju pasivno značenje kada se formiraju od prelaznih glagola, ali kod neprelaznih glagola imaju aktivno značenje.
Menjaju se u tri roda, kao i imenice muškog i srednjeg roda koje se završavaju na -a , i imenice ženskog roda koje s ezavršavaju na -ā.
Pacati, chindati, nimanteti su prelazni glagoli. Otuda:
pacito odano = pirinač koji je kuvan (pasivno značenje)
chinnaṃ paṇṇaṃ = list koji je odsečen (pasivno značenje)
nimantitā kaññā = devojka koja je pozvana (pasivno značenje)
Ali gacchati, patati, tiṭṭhati jesu preprelazni glagoli. Otuda:
manusso gato (hoti) = čovek je otišao (aktivno značenje)
pupphaṃ patitaṃ (hoti) = cvet je otpao (aktivno značenje)
kaññā ṭhitā (hoti) = devojka je stajala (aktivno značenje)
3. Evo još nekih oblika participa prošlog
| kasati |
– kasita, kaṭṭha |
| pucchati |
– pucchita, puṭṭha |
| pacati |
– pacita, pakka |
| ḍasati |
– daṭṭha |
| phusati |
– phuṭṭha |
| pavisati |
– paviṭṭha |
| āmasati |
– āmasita, āmaṭṭha |
| labhati |
– laddha, labhita |
| ārabhati |
– āraddha |
| bhavati |
– bhūta |
| bhuñjati |
– bhuñjita, bhutta |
| vapati |
– vutta |
| vasati |
– vuttha |
| āsiñcati |
– āsitta |
| khipati |
– khitta |
| dhovati |
– dhovita, dhota |
| pajahati |
– pahīna |
| vivarati |
– vivaṭa |
| pivati |
– pīta |
| cavati |
– cuta |
| hanati |
– hata |
| nikkhamati |
– nikkhanta |
| jānāti |
– ñāta |
| suṇāti |
– suta |
| mināti |
– mita |
| gaṇhāti |
– gahita |
| kiṇāti |
– kīta |
| pāpuṇāti |
– patta |
| karoti |
– kata |
| tiṭṭhati |
– ṭhita |
| harati |
– haṭa |
| kujjhati |
– kuddha |
| dadāti |
– dinna |
| pasīdati |
– pasanna |
| (passati) |
– diṭṭha, (dṛś) |
| muñcati |
– mutta |
4. Primeri formiranja rečenica (prevedeni doslovno)
Upāsakehi vihāraṃ paviṭṭho Buddho diṭṭho hoti
Buda koji je ušao u manastir bio je viđen od strane sledbenika.
Te Buddhena desitaṃ dhammaṃ suṇiṃsu
Oni su slušali Dhammu propovedanu od strane Bude.
Dārikāya āhaṭāni bhaṇḍāni ammā piṭakesu pakkhipi
Majka je stavila u korpe robu donetu od strane devojke.
Vānijo patitassa rukkhassa sākhāyo chindi
Trgovac je posekao grane palog drveta.
Mayaṃ udakena āsittehi pupphehi Buddhaṃ pūjema
Možemo iskazati poštovanje Budi cvećem poprskanim vodom.
Kassakena kasite khette sūkaro sayati
Svinja spava na njivi uzoranoj od strane seljaka.
Vežba 19:
5. Prevedite:
1. Ammāya mañjūsāyaṃ pakkhittaṃ suvaṇṇaṃ dārikā na gaṇhi.
2. Dhotāni vatthāni gahetvā bhariyā udakamhā uttari.
3. Kassakehi uyyāne ropitesu rukkhesu phalāni bhaviṃsu.
4. Buddhā devehi ca narehi ca pūjitā honti.
5. Udakena pūritaṃ pattaṃ gahetvā vanitā gehaṃ āgatā hoti.
6. Adhammena (unrighteously) dīpaṃ pālentena bhūpālena pīḷitā manussā kuddhā honti.
7. Pakkaṃ (ripe) phalaṃ tuṇḍena gahetvā uḍḍentaṃ suvaṃ ahaṃ apassiṃ.
8. Udento suriyo brāhmaṇena namassito hoti.
9. Ammāya jālitaṃ dīpaṃ ādaya putto vihāraṃ paviṭṭho hoti.
10. Vanitāya dussena chādite āsane samaṇo nisīditvā sannipatitāya parisāya dhammaṃ desesi.
11. Kassakena khettaṃ ānītā goṇā tiṇaṃ khādantā āhiṇḍiṃsu.
12. Vāṇijā mañjūsāsu ṭhapitāni dussāni na vikkiṇiṃsu
13. Sace tvaṃ saccaṃ jāneyyāsi mā puttaṃ akkosa.
14. Nāvāya nikkhantā narā samuddaṃ taritvā dīpaṃ pāpuṇitvā bhariyāhi saddhiṃ kathentā modanti.
15. Magge ṭhite vāṇijassa sakaṭe ahaṃ kaññāya ānītāni bhaṇḍāni ṭhapesiṃ.
16. Dhammena laddhena dhanena putte posetvā jīvantā manussā devatāhi rakkhitā honti.
17. Sāvakehi ca upāsakehi ca parivārito Buddho vihārassa chāyāya nisinno hoti.
18. Ammāya pāpehi nivāritā puttā sappurisā hutvā dhammaṃ suṇanti.
19. Kassake pīḷentā corā paṇḍitena anusāsitā sappurisā bhavituṃ vāyamantā upāsakehi saddhiṃ uyyāne rukkhe ropenti.
20. Vanitā puttāya paṭiyāditamhā bhattamhā khudāya pīḷitassa yācakassa thokaṃ (little) datvā pānīyaṃ ca dadi / adāsi.
21. Sabhāyaṃ nisīditvā dārikāya gāyitaṃ gītaṃ sutvā kaññāyo modiṃsu.
22. Amaccena nimantitā purisā sālāyaṃ nisīdituṃ asakkontā (unable) uyyāne sannipatiṃsu.
23. Kassakehi khettesu vuttehi bījehi thokaṃ (little) sakuṇā khādiṃsu.
24. Kumārehi rukkhamūle nilīyitvā sayanto sappo diṭṭho hoti.
25. Vāṇijena dīpamhā āhaṭāni vatthāni kiṇituṃ vanitāyo icchanti.
26. Sace bhūpālo dhammena manusse rakkheyya te kammāni katvā dārake posentā sukhaṃ vindeyyuṃ.
27. Puttena yācitā ammā mittānaṃ odanaṃ paṭiyādesi.
28. Amaccena puṭṭhaṃ pañhaṃ adhigantuṃ asakkonto corānaṃ dūto cintetuṃ ārabhi.
29. Corehi guhāyaṃ nilīyitāni bhaṇḍāni passitvā vānarā tāni (them) ādāya rukkhe āruhiṃsu.
30. Ahaṃ pariyesitaṃ dhammaṃ adhigantvā modāmi.
-ooOoo-
Lekcije: 00 | 01 | 02 | 03 | 04 | 05 | 06 | 07 | 08 | 09 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 |
21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 32 | Dodatak
Rešenja: 01-05 | 06-10 | 11-15 | 16-20 | 21-25 | 26-32
|
Pali bukvar (The Pāli Primer) jeste publikacija Vipassana Research Instituta (http://www.vri.dhamma.org).
Cilj mu je da obezbedi elementarno razumevanje pali jezika.